1. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να αντιστέκεσαι, σαν αποφασίζεις να ανακαλείς στις μνήμες των άλλων γεγονότα και εικόνες που η θύμησή τους αφήνει κάποιο δάκρυ να κυλίσει.

Σ’ αυτό το δάκρυ υπολογίζομε, αυτό εμπιστευόμαστε για να κρατήσουμε «ζωντανά» μέσα στη σκέψη και το λογισμό αυτές τις εικόνες, αυτό τον τρόπο ζωής.

2. Η καντάδα, είναι ένας τρόπος ζωής. Είναι μια πλευρά της ζωής μας που δείχνει πως υπάρχουν συναισθήματα, λεπτά συναισθήματα. Υπάρχουν ευαισθησίες και αγάπη σε όλες της τις μορφές.

Αυτές τις εικόνες της ζωής που αποδιώχνονται από τις σύγχρονες ιδέες και αντιλήψεις, εμείς προσπαθούμε να τις συγκρατήσουμε να μη φύγουν ή τουλάχιστο να μην απομακρυνθούν πάρα πολύ από τη ζωή μας.

3. Αυτή η προσπάθεια είναι ένας αγώνας, γιατί παλεύομε μέσα σε αντίξοες καταστάσεις. Βρισκόμαστε μέσα στο καράβι του Οδυσσέα,που περνά τις σειρήνες και τα άλλα που θέλγουν κι ο Οδυσσέας προσπαθεί να σώσει τους συντρόφους του, όσο μπορεί.

Ο σημερινός τρόπος ζωής με τις διαφορετικές ανέσεις και τα άλλα τεχνικά μέσα που σκανδαλίζουν, σφραγίδα του καταναλωτισμού και της απαξίωσης της συναισθηματικής υπόστασης του ανθρώπου, επιβάλλει να υπάρχει δύναμη αντίστασης για να κρατηθούμε κοντά στην παράδοση, στις αξίες της ηθικής, που με αγώνες τις απόκτησε κι αυτές ο άνθρωπος.

4. Από τις μουσικές εκδηλώσεις κατά την παράδοσή μας, αυτές που αναφέρονται στις «καντάδες», έχουν πολύ περισσότερο ειδικό βάρος και ξεχωρίζουν.

Η καντάδα, με τη μορφή που θέλομε να την παρουσιάσουμε, είναι μια μουσική εκδήλωση ψηλών αισθημάτων, είναι το επιστέγασμα της έκφρασης συναισθημάτων, ιδιαίτερα του έρωτα, με τη μουσική.

5. Αναφερόμαστε στην καντάδα της Ανατολικής Κρήτης, χωρίς να παραγνωρίζουμε παρόμοιες εκδηλώσεις στα λοιπά μέρη της Ελλάδας.

5.1 Είναι απαραίτητη η διευκρίνιση πως, με τον όρο «καντάδα». δεν εννοούμε τον Επτανησιακό τύπο που «καντάδα» σημαίνει είδος τραγουδιού που χρησιμοποιείται οποτεδήποτε μέρα ή νύχτα, σε ανοιχτους ή κλειστούς χώρους.

5.2 Η «καντάδα» στην Ανατολική Κρήτη, όπως την εννοούμε στην παρούσα

αναφορά, είναι τα νυχτερινά τραγούδια που περιγράφει και ο Βιτσέντζος Κορνάρος στον «Ερωτόκριτο», μέσα στους δρόμους στις γειτονιές.

- Κι οντέν η νύχτα η δροσερή καθ’ άμθρωπο αναπεύγει

και κάθε ζω να κοιμηθεί τόπο να βρεί γυρεύγει,

ήπαιρνε το λαγούτον του και σιγανά επορπάτει,

κ’ εκτύπαν -το γλυκιά γλυκιά ανάδια στο παλάτι.

6. Και σ’ αυτήν την περίπτωση που επισημαίνουμε, υπάρχουν διάφορα κίνητρα για την καντάδα. Αυτά τα διακρίνομε στα ψυχαγωγικά και στα καθαρά συναισθηματικά.

Στα ψυχαγωγικά κατατάσσομε την περίπτωση, που για την ολοκλήρωση της διασκέδασης μιας παρέας, ύστερα από μια κρασοκατάνυξη, βγαίνει στους δρόμους και τα σοκάκια τη νύχτα, χωρίς άλλο ιδιαίτερο λόγο πέραν από την ευθυμία και την ιδιαίτερη ψυχολογία που δημιουργεί η νύχτα στους κανταδόρους, ανάμεσα στις σιωπηλές γειτονιές.

Μια άλλη περίπτωση μπορεί να είναι, μαζί με τους προηγούμενος λόγους και η επιθυμία να τραγουδήσουν κάτω από τα παράθυρα των φίλων και φιλικών οικογενειών και να πουν ακόμη, χάρη αστεϊσμού και πειρακτικές μαντινιάδες.

7. Η καντάδα, που κατά την άποψή μας κατέχει ιδιαίτερη θέση, είναι εκείνη που υπαγορεύεται από το συναίσθημα, τον έρωτα. Αυτή είναι που ανασύρει από τα βάθη της ψυχής τα πιο έντονα, τα πιο αγνά και πραγματικά αισθήματα. Η καντάδα αυτή δεν έχει σχέση με την ψυχαγωγία, αλλά με την ανάγκη εκτόνωσης του ερωτικού πάθους με την Πλατωνική έννοια.

Αλλ’ ας «ακούσομε» και τον «Ερωτόκριτο» :

- ΄Ηταν η χέρα ζάχαρι, φωνή ’χε σαν αηδόνι,

κάθε καρδιά να του γρικά κλαίει και αναδακρυώνει.

7.1 Είναι η νύχτα, είναι το φεγγάρι, είναι τ’ άστρα, είναι η φλόγα που καίει τα σωθικά και βγαίνει ο στεναγμός σαν κύμα πελώριο για να φθάσει ως εκεί . . . στην κλίνη της αγαπημένης.

Κι αλήθεια, σ’ αυτό το κύμα βρίσκεται η ψυχή, το θέλω, το αποζητώ, το ποθώ του τραγουδιστή, του ερωτευμένου.

7.2 Αυτή η καντάδα δεν χρειάζεται προοίμιο το κρασί. Η μέθη υπάρχει, εκείνη της ψυχής, του έρωτα που καθοδηγεί και αποφασίζει για λογαριασμό των κανταδόρων.

Εδώ, η μουσική ανεβαίνει στο πιο ψηλό σκαλοπάτι της, γιατί περπατά πάνω στο συναίσθημα, στη φλόγα της καρδιάς.

8. Αυτή την καντάδα θα θέλαμε να θυμηθούν οι παλιοί από τους αναγνώ-

στες και να την ξαναζήσουν. Να την πληροφορηθούν οι νεότεροι, να την δοκιμάσουν και να την κρατήσουν μαζί τους κι έτσι να πορευτούν, γιατί θά ’ναι πορεία προς τις αξίες που συνθέτουν τον άνθρωπο, την ευαισθησία και την αγάπη.

8.1 Οι μαντινιάδες που λέγονται στην καντάδα αυτή, είναι ύμνος , έκφραση πάθους, είναι ό,τι ωραιτότερο δημιούργησε ο στιχουργός, ο ποιητάρης που έχει τη δύναμη να φέρει την έκσταση στον τραγουδιστή και τη συγκίνηση στο ίνδαλμά του.

- Σε σας τα άστρα δα το πω το μυστικό που έχω,στα όνειρά τζη δόστε το γιατ’ άλλο δεν αντέχω.

- Νύχτα με το φεγγάρι σου και την αστροφεγγιά σου,

ό,τι αγαπώ κράτ’ απαλά μέσα στην αγκαλιά σου.

- ΄Ηθελα νά ’μαι σύννεφο να μπω στην κάμαρά σου,

να νοιώσω την ανάσα σου, τσοι χτύπους τση καρδιάς σου.

- Παίξε δοξάρι το βιολί, παίξε να την ξυπνήσεις

και τη σκληρή καρδούλα τζη ίσως να τη λυγίσεις.

Τέτοια δίστιχα και άλλα πολύ καλύτερα ακόμη, κάνουν την παρουσία τους πληθωρικά στις Συλλογές των ποιητάρηδων.

9. Σύμφωνα με τις δικές μας συνήθειες, η καντάδα αρχίζει ή άρχιζε τα μεσ’ανυχτα ή αμέσως μετά. Αυτή η ώρα, από παράδοση, έδινε στους κανταδόρους το σύνθημα για τη νυχτερινή έξοδο.

Ας παρακολουθήσουμε και τον «Ερωτόκριτο» :

- Κι αρχίζει πάλι το σκοπό το γλυκοζαχαρένιο,

κι εχτύπα το λαγούτο- του σαν - τό ’χε μαθημένο.

- Η γλώσσα του παρά ποτέ εγίνηκεν αηδόνι

και το μεσάνυχτο περνά, το φως τσ’ αυγής σιμώνει.

10. Η καντάδα αυτή που την συναντούμε στην Ανατ. Κρήτη από την περίοδο του Βιτσέντζου Κορνάρου, έχει την πορεία της από πολύ παλαιότερα, την περίοδο του Βυζαντίου.

Οι κανταδόροι της περιόδου εκείνης στο Βυζάντιο, έλεγαν μεταξύ των άλλων και τις παρακάτω μαντινιάδες ή Βυζαντινά λαϊκά νυχτερινά τραγούδια :- Εψές επερνοδιάβαινα, κόρη, εκ τη γειτονιά σου

κ’ η γειτονιά σου μ’ ήνοιωσε και συ, κόρη, εκοιμάσου.

- ΄Ολοι δουλεύουν μ’ άρματα, όλοι με τα δοξάρια

και συ εκ το παραθύρι σου δοξεύεις με τα μάτια.

11. Η καντάδα όπως την περιγράφομε, αποτελεί την κορυφαία εκδήλωση της μουσικής μας παράδοσης, από άποψης ευγενών αισθημάτων, λεπτότητας και ευαισθησίας, συνειδητής εξομολόγησης των κανταδόρων.

Η καντάδα, δεν συγκινεί μόνο το πρόσωπο που απευθύνεται, αλλά τέρπει και όλους τους παρακοιμώμενους στη γειτονιά και γενικά στη διαδρομή των κανταδόρων.

12. Θα ευχόμαστε, αυτό το πανάρχαιο έθιμο της παράδοσής μας, να συνεχίσει να υπάρχει, για να ακούονται τη νύχτα τα βιολιά με τις κιθάρες και τα μαντολίνα στις στράτες και τα σοκάκια.

Αυτά είναι τα πιο έντονα χρώματα της παράδοσης και του τόπου μας


 

Κεντρική | Μόνιμα Κείμενα | Προσωρινά Κείμενα | Επίκαιρα | Μουσική Παράδοση | Σητειακές Κοντυλιές | Προσωπικές πληροφορίες